Весна – это время, когда из тёплых краёв возвращаются птицы. Время, когда они строят гнёзда и высиживают птенцов (ձագեր են հանում). Много интересного можно увидеть и узнать, если в это время наблюдать за птицами. Но делать это нужно очень осторожно. Как вы думаете, почему?
Aйя.
На весенние каникулы я поехал в деревню к дедушке. Я ещё никогда не видел аистов, не знал, как они строят гнёзда и высиживают птенцов. Каждый день с утра до вечера я смотрел в небо и ждал, когда покажутся аисты. И вот однажды утром я увидел двух аистов. Они поселились на дереве в нашем дворе. Вместе с моим товарищем я каждый день наблюдал за ними и приносил им червяков. Как-то Федя задержался дома, а я зашёл в сарай и чуть было не наступил на индюшку. Она отошла, и я увидел на том месте, где она сидела, три желтоватых яйца с красными крапинками. Скоро пришёл Федя, и я рассказал ему об индюшиных яйцах.
– А хочешь иметь своего аиста? – спросил Федя.
– Как это? – удивился я.
– Надо поменять яйца. Аистиное яйцо ваша индюшка высидит, и будет у тебя домашний аист.
Так мы и решили сделать. И вот аисты улетели. Я залез на дерево и взял аистиное яйцо, а вместо него положил индюшачье. Когда я спускался с дерева, яйцо выпало из моих рук и разбилось. Вскоре вернулись аисты. Аистиха – мы её звали Айя – высиживала яйца. Прошло ещё несколько дней, и вот появились птенцы. Только один из них был тёмного цвета. Ножки у него были короткие, и он не был похож на других птенцов. Аист долго рассматривал некрасивого птенца, а потом куда-то улетел. На следующий день к нашему дому прилетели аисты. Их было много. Они спустились и стали рассматривать странного птенца. Сначала они громко шумели, а потом успокоились и улетели. Аист ещё постоял на земле, потом поднялся к гнезду и заговорил с грустной Айей. Он как будто объяснял ей решение стаи: „Такой птенец не станет птицей, не долетит осенью до тёплых стран. Зачем его кормить!”
Аист поднял голову и ударил птенца клювом. Но Айя прикрыла птенца от смертельного удара своим телом. Потом она подняла голову, оторвалась от птенцов и прощально раскрыла клюв. И вдруг широко раскрыла крылья и взлетела в небо. Её уже не было
видно. Первым её увидел аист. Увидел, понял всё, но уже никто и ничего не мог изменить. С неба, быстро набирая скорость, падала чёрная точка. Она увеличивалась, росла, но оставалась круглой. Айя не раскрывала крыльев. Она упала в самый центр двора. Аист бросился к ней, но она уже была мертва.
Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
1. Где проводил весенние каникулы герой рассказа? 2. Почему каждый день с утра до вечера он смотрел на небо? 3. Какие птицы поселились во дворе? 4. Что увидел в сарае мальчик? 5. Какой разговор произошёл между мальчиком и его товарищем? 6. Какой птенец появился у аистов? 7. Какое решение приняла стая? 8. Что случилось с Айей?
Согласны ли вы с тем, что…
Аистов мальчик видел много раз, и они его не интересовали. Ребятам удалось вырастить домашнего аиста. В сарае у индюшки вылупился аистёнок. Стая решила, что некрасивого птенца нужно убить. В смерти Айи был виноват аист.
Ответьте на следующие вопросы:
1. Почему Айя не раскрыла крылья? 2. Что бы вы сказали мальчикам, если бы услышали их разговор о том, как можно вырастить домашнего аиста? Возможно ли это? 3. Как выглядят аисты? Приходилось ли вам их видеть?

1. Քեզ անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:
2. Թվարկի՛ր հերոսներին և բնութագրի՛ր նրանց  մեկ դիպուկ բառով:
3. վաճառականը, հայրը , թագավորը, տղան:
4. Փորձի՛ր ապացուցել, որ թագավորը՝

ա. խելացի ու հնարամիտ էր
բ.  արդարադատ էր ՛
գ.  բարի էր:

4. Մեղադրի՛ր վաճառականին:
Արդարացրո՛ւ վաճառականին:

վաճառականը շատ խիստ վաճառակ էր

5. Մեղադրի՛ր գործակատարին :
Արդարացրո՛ւ գործակատարին:

ոչմի արդարոթյուն

Լինում է, չի լինում՝ մի գյուղացի։ Այս գյուղացին մի օր վերցնում է իր մինուճար որդուն և տանում քաղաք՝ մի վաճառականի, մի սովդաքարի մոտ աշակերտ տալու։ Երկար ման գալուց հետո մտնում է մի հարուստ վաճառականի խանութ և ասում

― Պարո՛ն վաճառական, իմ որդուս աշակերտ չե՞ք վերցնի։

― Կվերցնեմ,― պատասխանում է վաճառականը։

― Քանի՞ տարով կվերցնեք։

― Տասը տարով։

― Տասը տարին մի մարդու կյանք է, ես արդեն ուժասպառ եմ եղել, ուզում եմ մի քանի տարուց հետո իմ որդու պտուղը ուտեմ, եթե կարելի է՝ երեք տարով վերցրեք։

― Ոչ, որ այդպես է՝ ութ տարով կվերցնեմ։

Վերջը հինգ տարով համաձայնում են, իսկ ռոճիկի մասին երկար խոսելուց հետո գյուղացին թողնում է վաճառականի խղճին, թե որքան որ կցանկանա վճարել հինգ տարուց հետո։

Անցնում է երկու-երեք տարի․ գյուղացու որդին շատ հմուտ գործակատար է դուրս գալիս՝ այնպես, որ բոլոր հարևանները շատ նախանձում են, որ այդ վաճառականն այսպիսի ճարպիկ գործակատար ունի, շատ են ցանկանում, որ այդ գյուղացու որդուն տանեն իրանց մոտ, չի հաջողվում, որդին ասում է, թե՝ իմ հոր խոսքը պետք է սրբությամբ կատարեմ, չնայած որ գրավոր պայման էլ չունին, որդին ազնիվ խոսքը գրավոր պայմանից ավելի է գերադասում։

Հինգ տարին որ լրանում է՝ գյուղից, մայրիկից նամակ է ստանում, թե. «Հայրդ մերձիմահ հիվանդ է, քո հաշիվներդ տիրոջդ հետ վերջացրու և եկ։ Փողի համար որքան որ կտա՝ չհակաճառես, որովհետև հայրդ քո վարձի համար թողել է տիրոջդ խղճին, որքան կտա՝ կվերցնես, շատ թե քիչ»։

Որդին շատ է տխրում այդ նամակի վրա և երկար մտածելուց հետո գնում է տիրոջ մոտ և ասում. «Մայրիկիցս նամակ եմ ստացել, թե՝ հայրդ մերձիմահ հիվանդ է, հաշիվներդ վերջացրու և ե՛կ»։

Վաճառականն առանց երկար մտածելու ասում է՝ գնա՛, ազատ ես։

Գործակատարը վրդովվում է, թե՝ պարո՛ն, բա ես հինգ տարի ծառայել եմ քեզ, թե ինչպես եմ ծառայել քեզ, այդ Աստված գիտե, վերև՝ Աստված, ներքև՝ դուք, հայրս մերձիմահ հիվանդ է, մեռնում է, իմ հաշիվս տվե՛ք գնամ։

— Ի՜նչ հաշիվ, ի՜նչ Աստված, քեզ ուտացրել, խմացրել և փեշակ եմ սովորեցրել, էլ ի՞նչ ես ուզում, քեզ ոչ մի կոպեկ չեմ տալ: որտեղ ուզում ես գնաց նա մտածեց որ գնա օտար երկիր գումար աշխատի գա հայրիկին բուժի բայց նա գումար չուներ գնաց հարուստ վաճառակին ասում գումար կտաս գնամ ոտար երկիր գումար աշխատեմ գամ որ հայրիկիս բուժեմ վաճառականը ստիպված գումար տվեվց եև տղան եկավ ուրիշ երկրից բուժի հայրիկին մահացել էր նա շատ տխրեց երկու տարի հոտո նա կին ունեցավ երեխաներ հետը իսկ հայրը վերևից նայեց ասեց ապրի իմ միակ վորդին:

1. Կատարե՛ք հաշվումները՝ կիրառելով խառը թվերով թվաբանական գործողությունների ընդհանուր կանոնը

3 ամբողջ 7/8 + 5 ամբողջ 3/4
3 7/8 + 5 3/4=8+   7+6/8=13/8=8 13/8=9 5/8

2 ամբողջ 5/9 + 11 ամբողջ 2/3
2 5/9+11 2/3=13+  5+6/9=13+  11/9=14 2/9

9 ամբողջ 2/5 – 8 ամբողջ 1/4
9 2/5-8 1/4=1+  8-5/20=1 3/20

6 ամբողջ 7/8 – 1 ամբողջ 1/5
6 7/8-1 1/5=5+  35-8/40=5 27/40

2. Կատարե՛ք գործողությունները խառը թվերով թվաբանական գործողությունների ընդհանուր կանոնով.

25 ամբողջ 4/7 + 31 ամբողջ 5/14
25 4/7 + 31 5/14=56+  8+5/14=56 13/14

37 ամբողջ 9/25 + 82 ամբողջ 7/20
37 9/25 + 82 7/20=119+ 36+35/100=119 71/100

23 ամբողջ 3/13 – 15 ամբողջ 25/26
23 3/13 — 15 25/26=22 16/13-15/25/26=7 7/26

45 ամբողջ 9/10 – 36 ամբողջ 9/10
45 9/10-36 9/10=9

3. Կատարե՛ք խառը թվերի գումարում առավել հարմար եղանակով.

37 ամբողջ 8/9 + 41 ամբողջ 5/6
37 8/9 + 41 5/6=78  48+45/54=78 93/54= 79 39/54

66 ամբողջ 13/24 + 72 ամբողջ 11/28
66 13/24 + 72 11/28=364+264/672=138  628/672=138 157/168

45 ամբողջ 7/12 + 63 ամբողջ 23/36
45 7/12 + 63 23/36=108  21+23/36=108  44/36=109  8/36=109  2/9

124 ամբողջ 1/2 + 328 ամբողջ 3/4
124 1/2+328 3/4=455  2+3/4=455 6/4

4. Կատարե՛ք խառը թվերի հանում առավել հարմար եղանակով.

8 ամբողջ 9/10 — 6 ամբողջ 2/5
8 9/10 – 6 2/5=2   9-4/10=2 5/10=2 1/2

4 ամբողջ 5/11 — 2 ամբողջ 3/10
4 5/11-2 3/10=2   50-33/110= 2 17/110

12 ամբողջ 25/36 – 9 ամբողջ 7/24
12 25/36-9 7/24=3  50+21/72=3 29/72

14 ամբողջ 7/12 – 6 ամբողջ 5/6
14 7/12-6 5/6=13 19/12-6 5/6=19-10/12=7 9/12

5. Երեք խառը թվերից առաջինը 8 ամբողջ 1/3 է: Եկրորդ թիվը 5 ամբողջ 5/6-ով մեծ է առաջինից, իսկ երրոդը 3 ամբողջ 1/4 –ով մեծ է երկրորդից: Գտե՛ք այդ թվերի գումարը:
   Լուծում ՝
   1)8 1/3+5 5/6=13 7/6

2)13 7/6+3 1/4=16 34/24
3)8 1/3+13 7/6+16 34/24=37 70/24=39 11/24

6. Եռանկյան կողմերի չափան արդյունքներն են՝ 3 ամբողջ 2/5 սմ, 4 ամբողջ 7/9 սմ և 5 ամբողջ 1/3 սմ:Ստուգե՛ք, որ եռնակյան ցանկացած երկու կողմերի երկարությունների գումարը մեծ է երրոդ կողմի երկարությունից:
   1)3 2/5+ 4 7/9=7 53/45=8 8/45
   Պարզ  է, որ 8 8/45  >  5 1/3
   3 2/5+5 1/3=8 11/15
   Պարզ  է, 8 11/15 > 4 7/9
7. Հաշվե՛ք

պահարան-պահարանում, պահարանին, պահարանը պահարանից

պահակ- պահակներ, պահակին, պահակը

խողովակներ- խողովակները , խողովակներին, խողովակներով

դարակներ-դարակներին , դարակները, դարակների

Իր բույն հյուսել էր մեր ազգու բարձր ծառի վրա:

Չմոտենաս իմ ծով ձագուկներին հանկարծ կվախենան:

ճուտը գլուխը բնից դուրս էր հանել ու սպասում էր մորը:

ամբողջ օրը լողում էր ծովում ու վերադառնում մասին չեր մտածում:

փոթորկուն բույն հինում ոմ, բայց և վածենում եմ լեռնացող ալիքներից:

որոշեց գրիշը հետո ապրել որ մոռանա այդ դեպքը:

այո թռչուններն իր ձագերի ու բնում կբերեմ իմ այգուս ապրի:

ձագուկները կծհծվել եին բնում ու վախում նայում էին:

գիշերվա փոթորկից հետո ծովն հանգստանում էր:

21-25.03.2022

Գարնանային արձակուրդների առաջադրանքների փաթեթ

1. Գնացքի մի վագոնում 36 ուղևոր կա, իսկ մյուսում՝  դրա 5/6-մասը:  Ընդամենը քանի՞ ուղևոր կա այդ երկու վագուններում:
2. 36:6×5=66
3. A-ից B    ճանապարհը  900կմ: Միաժամանակ A կետից դուրս եկավ ավտոբուսը, որի արագությունը 40կմ/ժ է, իսկ B կետից մեքենան՝ 60 կմ/ժ արագությամբ:
4.  Քանի՞ ժամ հետո  նրանք կհանդիպեն:
5. 9×60կմ/ժ=540
6. 9×40կմ/ժ=360 պատ 9 ժամ հետո
7. Գծի՛ր ուղղանկյունանիստ(Geogebra.org), որի երկարությունը լինի 18սմ, լայնությունը՝ 2դմ, իսկ բարձրությունը՝ 21սմ: Հաշվի՛ր նրա ծավալը:

Հուշում.  1դմ=10սմ

18×4=72, 20×4=80, 21×4=84, 72x80x84=483840

4. Ուղղանկյան երկարությունը 24 սմ, իսկ լայնությունը երկարության 2/3 մասը: Որքա՞ն է ուղղանկյան պարագիծը և մակերեսը:

2×24+2×16=80, p=80, S= 48×32=1536

5.Կոտորակները կրճատիր

• 25/100=5\20
• 11/66=1\6
• 10/600=2\120
• 60/15=4\1

6.Կոտորակները համեմատիր

• 1/4 < 3/4
• 5/8 > 1/4
• 9/11 > 3/22

7. Քանի՞  գրամ է  7կգ 800 գրամը:
8. 7800 գրամը
9. Քանի՞  րոպե է 1/12ժամը:
10. 5 րոպե
11. Քանի՞ մետր է 2կմ  300մ-ը:
12. 2300մ
13. Քանի՞ վայրկայան է 1/5 րոպեն:
14. 12 վայրկայան
15. Ավտոմեքենան առաջին երեք ժամում անցավ 80կմ/ժ արագությամբ, իսկ հաջորդ երկու ժամում, յուրաքանչյուրում` 30կմ/ժ-ով արագ: Քանի՞ կմ ճանապարհ անցավ այդ 5 ժամում:
16. 80×3=240 , 80+30=110, 110×2=220, 240+220=460

12. Գտիր`

• 1մ-ի   1/5  մասը=20
• 3մ-ի   1/50 մասը=6
• 2ժ-ի   1/2 մասը=60
• 4տ-ի  1/5 մասը=80
• 10տ-ի 1/10մասը=100

Ինչ որ լավ է՝ վառվում է ու վառում,
Ինչ որ լավ է՝ միշտ վառ կմնա.
Այս արև, այս վառ աշխարհում
Քանի կաս՝ վառվի՛ր ու գնա՛:
Մոխրացի՛ր արևի հրում,
Արևից թող ոչինչ չմնա,-
Այս արև, այս վառ աշխարհում
Քանի կաս, վառվի՛ր ու գնա՛:

Հարցեր ու առաջադրանքներ՝

1. Բացատրի՛ր փոխաբերությունը՝  Ինչ որ լավ է՝ վառվում է ու վառում:
2. Ինչ որ բան լավ է վառում է վառում:
3. Բացատրիր մակդիրը՝  արև, վառ աշխարհ:
4. Արև- Արևոտ եղանակ, վառ-Վառվող՝ այրվող վիճակ ներկայացնող, աշխարհ-Տիեզերքի առանձին միավորը՝ մոլորակ
5. Արդյոք բանաստեղծությունն ապրելու ինչ-որ ձև թելադրո՞ւմ է: Պատճառաբանիր:
6. այո որ արև շողում է:
7. Ըստ ձեզ ինչի մասին է բանաստեղծությունը: արևի մասին