Լիա Հովհաննիսյանի բլոգ

ա. Չինգիզ խանը թշնամու դեմ օգտագործում էր շատ դաժան ռազմավարություն, իր զորքերն անխնա կոտորում էին բնակչությունը, ամայացնում էին շրջապատը, եթե հակարակորդը ինքնակամ չէր հանձնվում: Նպատակն էր ստեղծել սարսափի մթնոլորտ:

բ. Դա շատ վատ հետևանքներ թողեց Հայաստանի վրա, քանի որ թալանվեցին հայկական տարածքները և ընդունվեց Իսլամական կրոնը:

գ. Հայ իշխանների հարմար ընդունել մոնղոլների տիրապետութունը նպատակահարմար էր, քանի որ պետության կործանման վտանգ կար:

Բագրատունիների Թագավորության Ստեղծումը
Բագրատունիների թագավորությունը, որը հիմնվել է 4-րդ դարում, ստեղծվել է Բագրատունիների դինաստիայի կողմից: Այն համարվում էր հին Հայաստանի տարածքում ունեցած կարևոր քաղաքական կազմավորումներից մեկը: Թագավորությունը առաջացավ արտաքին ազդեցությունների և ներքին բարեփոխումների շնորհիվ, որոնք ուժեղացրեցին և կազմակերպեցին երկրի կառավարման համակարգը:

Բագրատունիների Հայտնի Թագավորները
Բագրատունիների դինաստիայի հայտնի թագավորները ներառում են մի քանի կարևոր անձանց, ովքեր ղեկավարել են թագավորությունը տարբեր ժամանակաշրջաններում: Օրինակ՝ Բագրատունիների Մեծ թագավորները, ովքեր նշանավոր էին իրենց ռազմական և քաղաքական կարողություններով, ինչպես նաև իրենց հետևորդներին առաջնորդելու և պաշտպանելու ունակությամբ: Այս թագավորները ունեցել են մեծ ազդեցություն երկրի քաղաքական և սոցիալական կյանքում:

Բագրատունիների Որակ Մայրաքաղաքները
Բագրատունիների դինաստիայի ժամանակ կար մի շարք կարևոր մայրաքաղաքներ, որտեղ գտնվում էին թագավորական նստավայրերը և կենտրոնական վարչական կառույցները: Դրանցից ամենակարևորը Դվինն էր, որը համարվում էր երկրի կենտրոնական քաղաքական և մշակութային կենտրոնը: Մայրաքաղաքները հաճախ ընտրվում էին ըստ ռազմավարական դիրքերի և տնտեսական կարևորության:

Բագրատունիների Թագավորության Անկում
Բագրատունիների թագավորությունը վերջում փորձեց դիմակայել տարբեր ներքին խնդիրներին, ինչպես նաև արտաքին պատերազմներին և գրոհներին:

1. Ի՞նչ դեր ունեն Ռուսաստանի բնական պայմաններն ու բնական ռեսուրսները երկրի զարգացման հարցում։

Ռուսաստանի բնական պայմաններն ու ռեսուրսները կարևոր դեր ունեն երկրի զարգացման մեջ. հարուստ հանածոներ (գազ, նավթ, մետաղներ) աջակցում են արդյունաբերությանը և էներգետիկային, իսկ բազմազան կլիմայական գոտիները նպաստում են գյուղատնտեսության և այլ ոլորտների զարգացմանը: Այս ռեսուրսները նաև ուժեղացնում են երկրի միջազգային տնտեսական դիրքը:

1. Ուրվագծայի քարտեզի վրա նշել Ռուսաստանի հարևան պետությունները, ափերը ողողող ջրային ավազանները:

Ռուսաստանի հարևան պետությունները՝

• Հյուսիսում՝ Նորվեգիա, Ֆինլանդիա

• Արևմուտքում՝ էստոնիա, Լատվիա, Լիտվա, Բելառուս, Ուկրաինա

• Արևելքում՝ Չինաստան, Մոնղոլիա

• Հարավում՝ Կազախստան, Վրաստան, Ադրբեջան

Ջրային ավազաններ՝

• Արկտիկական օվկիանոս

• Պսևդա-հնդկական օվկիանոս

• Խորհրդային ալեր

Միքելանջո Բուոնարոտին (1475-1564) իտալացի մեծագույն ռենեսանսի վարպետներից է, ում ստեղծագործությունները թողել են անհավատալի ազդեցություն արվեստի պատմության վրա։ Նա միաժամանակ քանդակագործ, նկարիչ և ճարտարապետ էր։ Միքելանջոյի ամենահայտնի գործերը են՝ Դավիթ քանդակը (1501-1504), որը հանդիսանում է իդեալական մարդու մարմնի արտահայտություն, և Պիետան (1498-1499), որտեղ Մարիամը իր գրկում պահում է մահացած Հիսուսին։

Նա նաև ստեղծել է Սիսթինյան կապելայի առաստաղի հայտնի նկարները (1508-1512), որոնցում պատկերել է սուրբ գրության դրվագներ՝ սկսած Ադամի ստեղծագործությունից մինչև Աստվածաշնչի այլ տեսարաններ։ Այս աշխատանքը համարվում է նկարչության գլուխգործոցներից մեկը։

Բացի այդ, Միքելանջոն մասնակցել է նաև ճարտարապետության ոլորտում, հատկապես Վատիկանի Սուրբ Պետրոսի տաճարի նախագծում։ Նրա արվեստը հիացնում է մարդու մարմնի անկրկնելի պատկերմամբ և իդեալական գեղեցկությամբ, իսկ նրա ժառանգությունը շարունակում է ազդել աշխարհի բոլոր ոլորտներում։

Երկրաչափության այն բաժինը, որը ուսումնասիրում է պատկերների հատկությունները տարածության մեջ, կոչվում է տարածաչափություն:

Այն պատկերը, որի ոչ բոլոր կետերն են ընկած միևնույն հարթության մեջ, կոչվում է  տարածական պատկեր:

Տարածության սահմանափակված մասը կոչվում է երկրաչափական կամ տարածաչափական մարմին, իսկ մարմինը սահմանափակող կետերի բազմությունը՝ մարմնի մակերևույթ:

Գունդը երկրաչափական մարմին է, գնդոլորտը նրա մակերևույթն է:

Պարուրաձև գիծը տարածական պատկեր է: Սակայն այն մարմին չէ:

պարուրաձև գիծ

Բուրգը երկրաչափական մարմին է, որը սահմանափակված է բազմանկյուններով:

Բազմանիստի մակերևույթը կազմող բազմանկյունները կոչվում են բազմանիստի նիստեր:

Նիստերի կողմերը կոչվում են բազմանիստի կողեր:

Կողերի ծայրակետերը կոչվում են բազմանիստի գագաթներ:

Զուգահեռանիստի սահմանումն ու հատկությունները

Զուգահեռանիստ կոչվում է այն բազմանիստը, որի բոլոր 6 նիստերը զուգահեռագծեր են:

Զուգահեռանիստն ունի 6 նիստ, 8 գագաթ և 12 կող:

Զուգահեռանիստի ընդհանուր կող ունեցող նիստերը կոչվում են կից, իսկ ընդհանուր կողեր չունեցող նիստերը՝ հանդիպակաց:

Զուգահեռանիստի հիմքեր անվանում են նիա որևէ երկու հանդիպակաց նիստերը, իսկ մնացած նիստերը՝ կողմնային նիստեր: 

Հիմքերին չպատկանող կողերը կոչվում են զուգահեռանիստի կողմնային կողեր: 

Նույն նիստում չգտնվող երկու գագաթները միացնող հատվածը կոչվում է զուգահեռագծի  անկյունագիծ: 

Զուգահեռանիստի հատկությունները:

— Զուգահեռանիստի հանդիպակաց նիստերը զուգահեռ են և հավասար:

— Զուգահեռանիստի բոլոր չորս անկյունագծերը հատվում են միևնույն կետում և այդ կետում կիսվում են: 

Հարցեր և առաջադրանքներ։

1․ Ո՞ր պատկերն է կոչվում տարածական մարմին կամ տարածական պատկեր։

Այն պատկերը, որի ոչ բոլոր կետերն են ընկած միևնույն հարթության մեջ, կոչվում է  տարածական պատկեր:

2․ GEOGEBRA ծրագրով գծել տարածական մարմին։

3․ Ի՞նչ է բազմանիստը։

Բազմանկյուններից կազմված մակերևույթով սահմանափակված տարածաչափական մարմինը կոչվում է բազմանիստ:

4․ Ո՞ր պատկերն է կոչվում զուգահեռանիստ, GEOGEBRA ծրագրով գծել զուգահեռանիստ։

Զուգահեռանիստ կոչվում է այն բազմանիստը, որի բոլոր 6 նիստերը զուգահեռագծեր են:

5․ Զուգահեռանիստը քանի՞ նիստ, քանի՞ կող, քանի՞ գագաթ ունի։

Զուգահեռանիստն ունի 6 նիստ, 8 գագաթ և 12 կող:

6․ Բազմանիստների և նրանց տարրերի մասին բերված պնդումներից (սահմանումներից) ո՞րն է ճիշտ: Ընտրել ճիշտ տարբերակ(ներ)ը:

Եթե տարածական մարմնի մակերևույթը կազմված է ուղղանկյուններից, ապա այն կոչվում է բազմանիստ:

Բազմանիստի մակերևույթը կազմող բազմանկյունները կոչվում են բազմանիստի նիստեր:

Նիստերի կողմերը կոչվում են բազմանիստի կողեր:

Եթե տարածաչափական մարմնի մակերևույթը բաղկացած է բազմանկյուններից, ապա մարմինը բազմանիստ է:

7․ Զուգահեռանիստի մասին թվարկված պնդումներից ո՞րն է ճիշտ: Ընտրել ճիշտ պնդումը:

Զուգահեռանիստի հիմքը զուգահեռագիծ է:

Զուգահեռանիստ կոչվում է այն պրիզման, որի կողմնային նիստերը չորս ուղղանկյուններ են:

Զուգահեռանիստի նիստերը վեց ուղղանկյուններ են:

8․ Բերվածնկարներից ո՞րն է զուգահեռանիստը: Նշել  ճիշտ պատասխանը:

Սա է ճիշտ պնդումը

9․ Գրել զուգահեռանիստի հատկությունները։

Զուգահեռանիստի հատկությունները:

— Զուգահեռանիստի հանդիպակաց նիստերը զուգահեռ են և հավասար:
— Զուգահեռանիստի բոլոր չորս անկյունագծերը հատվում են միևնույն կետում և այդ կետում կիսվում են: 

10․ ABCDA₁B₁C₁D₁ զուգահեռանիստի մեջ գտնել B₁C₁ -ը և DC-ն, եթե BC=7 սմ, A₁B₁=5 սմ:

B₁C₁=7սմ
DC=5սմ

Լրացուցիչ աշխատանք, պատասխանել հարցերին․

1. Ի՞նչ բաժիններից է կազմված գլխուղեղը։

Գլխուղեղը բաղկացած է երեք հիմնական բաժիններից՝

1. Մեծ ուղեղ (ցերեբրում)

2. Վարչական ուղեղ (միջին ուղեղ)

3. Աղեղնափայտ (միջուղեղ)

1. Ի՞նչ գիտեք երկարավուն ուղեղի և կամուրջի գործառույթների մասին։

Երկարավուն ուղեղը կարգավորում է շնչառությունը, սրտի զարկը և արյան ճնշումը։

Կամուրջը կապ է հաստատում ուղեղի տարբեր հատվածների միջև և պատասխանատու է շարժումների, լսողության և շնչառության համար։

1. Միջին ուղեղի ինչպիսի՞ գործառույթ գիտեք։

Միջին ուղեղը պատասխանատու է տեսողական և լսողական ազդանշանների մշակումին, ինչպես նաև աչքերի շարժումների, տարբեր շարժման ռեֆլեքսների և մարմնի հավասարակշռության պահպանման համար:

Նշվածներից առանձնացրու՛ հարցի ճիշտ պատասխանները:

1.Թթուներ, որոնք հանդիպում են սննդամթերքում`

• ֆոսֆորական թթու
• քացախաթթու
• ծծմբական թթու (չի  օգտագործվում սննդում)
• կիտրոնաթթու

• 2. Թթուների հետևյալ շարքից առանձնացրե՛ք միահիմն, երկհիմն և եռա– հիմն թթուները. HCIO2, H2SO3, HCIO3, H2CrO4, H3AsO4, HBr, H2S, H3PO4

Այսպիսով՝

• Միահիմն՝ HBr

• Երկհիմն՝ H₂SO₃, H₂S, H₂CrO₄

• Եռահիմն՝ HCIO₂, HCIO₃, H₃AsO₄, H₃PO₄

• 3. Ո՞րն է երկհիմն, կայուն, ջրում լավ լուծվող թթվի բանաձևը. 1) H2SO3 2) H2S 3) H2SO4 4) H2SiO3

Ճիշտ պատասխանն է՝ H₂SO₄ (ծծմբաթթու), քանի որ դա երկհիմն, կայուն և ջրում լավ լուծվող թթվ է։

Տնային

1. Պատմի՛ր ջրածնի ստացման փորձի մասին:
2. Սովորի՛ր
3. Հարցեր.Կազմի՛ր այն ռեակցիաների հավասարումները, որոնցով կարելի է ստանալ հետևյալ օքսիդները. CO2, Al2O3, Li2O , CaO, MgO, CuO:

Երբ ցանկանում ենք ստանալ նշված օքսիդները, տարբեր ռեակցիաներ են տեղի ունենում։ Այստեղ ներկայացված են համապատասխան ռեակցիաների հավասարումները՝

1. CO₂ (մարմարային օքսիդ)

2. Al₂O₃ (ալյումինայի օքսիդ)

3. Li₂O (լիթի օքսիդ)

4. CaO (կալցիումի օքսիդ)

5. MgO (մագնեզիումի օքսիդ)

6. CuO (բժիշկների օքսիդ)

Այս ռեակցիաներով ստանում ենք համապատասխան օքսիդները։

օրինակ՝ C+O2=CO2

4.  Որքա՞ն   է   ոսկու   ձուլակտորի   զանգվածը,  որի   ծավալը   2 սմ3  է , իսկ  ոսկու խտությունը  19,3 գ/սմ3  

Որպեսզի հաշվենք ոսկու ձուլակտորի զանգվածը, օգտագործենք հետևյալ բանաձևը՝

Տրված տվյալներով.

Խտությունը՝ 19,3 գ/սմ³

Ծավալը՝ 2 սմ³

Հաշվարկը՝

Ուստի, ոսկու ձուլակտորի զանգվածը 38,6 գ է։

1. Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում ռեֆլեքսային աղեղը

Ռեֆլեքսային աղեղը մարևաբառ է, որը նկարագրում է նյարդաբառաբառական մոդել, որը կայանում է օրգանիզմի արձագանքների ձևավորման մեխանիզմից։ Այն առաջանում է արտաքին խթաններին (օրինակ՝ ցավ կամ շփում) նյարդային համակարգի միջոցով և հանգեցնում է արագ, ավտոմատ և առանց ուղեղի մասնակցության ծագած պատասխանի (ռեֆլեքս):

1. Ի՞նչ է ռեֆլեքսը

Ռեֆլեքսը՝ այդպես կոչված ավտոմատ, ոչ թե կամավոր արձագանք, որն առաջանում է արտաքին խթանների ազդեցության տակ, առանց ուղեղի մասնակցության։ Ռեֆլեքսները բերում են օրգանիզմի արագ պատասխանի կամ արձագանքի, որն օգնում է պաշտպանվել վնասից կամ հեշտացնել օրգանիզմի բարելավումը՝ համարվում է բնածին պաշտպանական մեխանիզմ։

1. Ռեֆլեքսի ի՞նչ տեսակներ գիտեք։

Ռեֆլեքսները բաժանվում են մի քանի տեսակների՝ ըստ տարբեր չափանիշների: Սրանք են հիմնական տեսակները.

Ռեֆլեքսները բաժանվում են մի քանի տեսակների՝ ըստ տարբեր չափանիշների: Սրանք են հիմնական տեսակները.

1. Բնածին (զինվորական) ռեֆլեքսներ

Սրանք այն ռեֆլեքսներն են, որոնք ժառանգվում են և բնածին են, այսինքն՝ ի ծնե տրված են օրգանիզմին: Օրինակ՝ նորածնի կուրծքը փնտրելու ռեֆլեքսը կամ արջերի սառչող ռեֆլեքսը:

Առաջադրանքներ։

1․ Բացել փակագծերը և պարզեցնել արտահայտությունը՝ 

ա) (−11x−8y)-(14y+3.6x) = -14,6x=22y

բ) (5a−20b+25c)−(−18a+25b−18c)=23a-45b+43c

2․ Գտնել  0.5x²+0.04y²  և  0.15x²−0.06y² բազմանդամների գումարն ու տարբերությունը:

Գումար: 0.65x² − 0.02y²

Տարբերություն: 0.35x² + 0.10y²

3․ Պարզեցնել 16−(7h+5)+4 արտահայտությունը

-7h+15

4․ Կատարել բազմանդամների հանումը․

ա. -2a²b= -2b^3

բ. xy^2= -13x^2y

գ. -45bc-12cx+12ab

դ.16abc-7bcx-20cxy

ե. 1,1ab-3bc+2cx

5․ Կատարել բազմանդամների գումարումը և հանումը․

6․ Պարզեցնել և հաշվել  հետևյալ (8ab+3b)−(6ab−3b)+4a բազմանդամի արժեքը, եթե a=6 և b=3

78